Hei Whakarāpopoto
Ko ngā mahi i konei, he tirotiro i ngā momo huarahi e inea ai te rōrahi wai, he tūhura i tētahi kēmu hākinakina me te pūnaha whiwhinga mō taua kēmu, he tuhi kauwhata hoki.
Achievement Objectives
1. Ka whakaoti rapanga whaitake e whai wāhi mai ana: te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te koki; te paemahana; te wā; te utu.
2. Ka whakamahi i ngā momo āwhata maha e whakaatu ana i ngā waeine tauoti me ngā waeine hautau.
5. Ka mārama ki te rahi o ngā waeine aro whānui.
6. Ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga.
Te Hononga ki te Marautanga
Taumata 3
Te Ine me te Āhuahanga (Te Ine)
Whāinga Paetae 1:
Ka whakaoti rapanga whaitake e whai wāhi mai ana:
te roa; te horahanga; te rōrahi (kìtanga); te taumaha (papatipu); te koki; te paemahana; te wā; te utu.
Whāinga Paetae 2:
Ka whakamahi i ngā momo āwhata maha e whakaatu ana i ngā waeine tauoti me ngā waeine hautau.
Whāinga Paetae 5:
Ka mārama ki te rahi o ngā waeine aro whānui.
Whāinga Paetae 6:
Ka mārama ki te whaitakenga o tētahi inenga.
Ngā Whāinga Ako
Kia mōhio te ākonga ki te:
- whakatau tata i te rōrahi wai
- whakamahi hautau hei whakaatu i te rōrahi wai i tētahi ipu.
- tuhi, ki te pānui hoki i te kauwhata tāhei, te kauwhata porowhita, te kauwhata whakaahua, te kauwhata pou, me te kauwhata pou hiato
- whakaputa whakaaro mō te punaha whiwhinga o tētahi kēmu, ki te waihanga hoki i tāna ake kēmu me tāna ake pūnaha whiwhinga.
Ngā Tikanga Pāngarau
- E taea ana te whakamahi waeine kē hei ine i te rōrahi wai. Me āwhina ngā tamariki ki te whakamahi i ngā ipu pērā i te kapu hei ine i te rōrahi wai, hei whakatairite i te rōrahi wai i roto i ētahi pākete e rua.
- Ko te rita me te miririta (ritamano) ngā waeine ngahuru matua mō te rōrahi e tino whakamahia ana puta i te ao. Kia mōhio te tamaiti ki te rōrahi o te rita kotahi me te miririta kotahi – me āta tirotiro te rōrahi o ētahi ipu e mōhio ana rātou, pērā i te ipu aihikirimi, te ipu miraka, te kapu, te aha rānei.
- E pai ana te kauwhata tāhei me te kauwhata porowhita hei whakaatu i ngā wehenga i roto i te katoa o tētahi mea. Arā pea, te wehenga o te ipu he wai i roto, me te wehenga kāore kau he wai i roto. Ka taea hoki te whakatairite te nui o ia wehenga.
- E pai ana te kauwhata whakaahua me te kauwhata pou hei whakaatu i te rahi o tētahi āhuatanga, me te whakatairite i rahi o ētahi āhuatanga maha. Hei tauira, ko te rahi o te wai i roto i ngā ipu e toru.
- Ko te kauwhata pou hiato hei whakaatu i ngā āhuatanga e rua ki te kauwhata kotahi, e taea ai te whakatairite. Hei tauira, ko te whiwhinga a tētahi rōpū tokowhā i ngā kēmu e rua. Kia rerekē te tae o ngā pou mō te kēmu tuatahi, me ngā pou mō te kēmu tuarua. Kāore e pai ana te pepa tukutuku he iti rawa ngā tapawhā rite – he pai kē kia āhua rahi ake. Me āwhina ngā tamariki ki te whakatau i te āwhata tika mō te tuaka pou.
Ngā Rauemi
he ipu aihikirimi e 2 rita te rōrahi
he pepa tukutuku hei tuhi kauwhata
He Rārangi Kupu
āwhata | scale |
kauwhata pou hiato | composite bar graph |
kauwhata tāhei | strip graph |
pākete | bucket |
pūnaha whiwhinga | scoring system |
rōrahi | volume |
tōkeke | fair |
tuaka pou | vertical axis |
waeine kē | non-standard units |
waeine ngahuru | metric unit |
whakatairite | compare |
whiwhinga | score |
Hei Raupapa I Ngā Mahi Ako
Hei Tīmatanga
- Tūhuratia ngā momo huarahi e inea ai te rōrahi wai. Kia whai wāhi mai ko ēnei:
- te whakatau tata
- te whakatairite i te rōrahi o te wai i tētahi ipu ki te rōrahi o te ipu – arā, te whakatau tata mēnā he ½, he ¼, he ¾ te o te ipu
- te whakamahi waeine kē, pērā i te kapu iti – e hia ngā kapu iti te rōrahi o tētahi pākete
- te whakamahi waeine ngahuru – te rita me te miririta (ritamano)
- Tirohia ngā momo kauwhata e pai ana hei whakaatu i te rōrahi wai i tētahi ipu, me te whakatairite i te rōrahi wai i ētahi ipu maha. Kia whai wāhi mai ko ēnei:
- te kauwhata tāhei
- te kauwhata porowhita
- te kauwhata pou
- te kauwhata whakaahua
Hei Whakahīkoi i te Kaupapa
- He kēmu hākinakina tēnei hei tākaro mā ngā tamariki.
- Hoatu he ipu aihikirimi (kia 2 rita te rōrahi) ki ia tamaiti, ka whakakī i te wai.
- Ka rārangi mai ngā tamariki me ā rātou ipu, ā, ka tukuna kia oma i te 40mita. He whakataetae kia noho tonu te wai ki te ipu.
- Mutu ana te omaoma, koia nei ngā āhuatanga hei tuhi ki tētahi papatau:
- te raupapa o ngā tamariki mai i te mea he rahi rawa atu te wai e noho tonu ana ki te ipu, heke iho ki te tamaiti he iti rawa atu te wai. Me tirotiro noa ngā ipu, ka whakatau tata ai i te raupapa. Hei tauira:
te raupapa |
te tamaiti |
1 | Hinewai |
2 | Rongopai |
3 | Mairangi |
4 | Tamanui |
... | ... |
- te whakatau tata mēnā he iti iho i te ¼ o te wai e toe ana, ki waenganui i te ¼ me te ½, ki waenganui i te ½ me te ¾, he nui ake rānei i te ¾. Hei tauira:
te rōrahi wai e toe ana | ngā tamariki | te maha o ngā tamariki |
iti iho i te 1/4 | Hinewai Awhina Roimata
|
3 |
waenga i te ¼ me te ½ | Rongopai Manahi
|
2 |
waenga i te ½ me te ¾ | Mairangi | 1 |
nui ake i te ¾ | Tamanui Waiora
|
2 |
- te ine i te rōrahi o te wai e toe ana ki te ipu (whakamahia he kapu pea hei waeine, whakamahia rānei te rita/miririta) Hei tauira:
te tamaiti | te rōrahi wai e toe ana (kapu) |
Hinewai | 5 |
Rongopai | 4½ |
Mairangi | 3½ |
Tamanui | 6 |
... | ... |
- Ko te mahi i konei, he whakaatu i ngā hua i puta i te kēmu. Arā he huri i ngā papatau hei kauwhata.
- Awhinatia ngā tamariki ki te tuhi i ngā kauwhata e whā nei, te kauwhata tāhei, te kauwhata porowhita, te kauwhata pou, me te kauwhata whakaahua.
- Wehea rānei ngā tamariki kia whā ngā rōpū. Mā tētahi rōpū e tuhi te kauwhata tāhei, mā tētahi te kauwhata porowhita, mā tētahi te kauwhata pou, mā tētahi te kauwhata whakaahua.
- Kōrerohia ngā kauwhata – me āta matapaki ēnei āhuatanga:
Ko tēhea te kauwhata he māmā te pānui, te kite hoki i ngā kōrero i roto? He aha ai?
Ko tēhea te kauwhata he tōtika rawa? He aha ai?
Ko tēhea te kauwhata he māmā te tuhi? He aha ai?
Ko tēhea te kauwhata he uaua te tuhi? He aha ai?
- Kōrerohia ētahi tikanga mō te kēmu hei hoatu whiwhinga ki te tamaiti mō tana tere ki te omaoma me te rōrahi o te wai e toe mai ana.
- Hei tauira noa, kia rua ngā raupapatanga i ngā tamariki – tētahi mō te rōrahi wai e toe ana (mai i te nui rawa atu ki te iti rawa atu) tētahi anō raupapa i te tere o te omaoma. Tirohia te papatau nei:
te rōrahi wai e toe ana | te tere ki te omaoma | ||||
te tamaiti | te raupapa | te whiwhinga | te raupapa | te whiwhinga | TE TAPEKE |
Hinewai | 1 | 10 | 3 | 7 | 17 |
Matiu | 2 | 9 | 6 | 4 | 13 |
... | ... | ... | ... | ... | ... |
- Tākarohia te kēmu, ka tuhi ai i ngā hua ka puta ki tētahi papatau.
- Awhinatia ngā tamariki ki te tuhi i tētahi kauwhata pou hiato, arā, he whakaatu i ngā āhuatanga e rua ki te kauwhata kotahi. I konei, ka whakaaturia te whiwhinga a ia tamaiti mō te rōrahi wai e toe ana me te whiwhinga mō te tere ki te omaoma. Anei hei tauira:
- Tirohia ngā kauwhata, ka tuku ai i ētahi pātai pēnei i ēnei:
Ko wai ngā tamariki he ōrite te whiwhinga mō te rōrahi wai me te tere ki te omaoma?
I riro i a wai te tapeke 8?
Ko wai te mea he tino rerekē te whiwhinga mō te rōrahi wai me te omaoma?
- I konei ka tākaro anō i te kēmu, engari, me āta whakaaro ngā tamariki, he aha te rautaki hei whaitanga mā rātou e nui ake ai te tapeke o te whiwhinga. Arā, me tere ake te omaoma, me āta haere rānei kia nui ake te wai e noho tonu ana ki te ipu.
- Me pēhea te rautaki mēnā ka whakapotohia, ka whakaroatia rānei te omaoma?
- Me pēhea te rautaki mēnā ka whakarerekētia te pūnaha whiwhinga?
Hei Mahi Whakarāpopoto
- Me hoki anō ki te tirotiro i ngā kauwhata, ka āta matapaki ai i te pai o ia kauwhata ki te whakaatu i ngā hua i puta i te kēmu. Tuhia ngā āhuatanga pai me ngā āhuatanga ngoikore mō ia kauwhata.
- Kōrerohia te tōkeke o ngā momo pūnaha whiwhinga i whakamahia i roto i te kēmu. He aha i toa ai a Mea? E tika ana ko ia te toa?
- Tukuna mā ngā tamariki e whakaaro ā rātou ake kēmu e whai wāhi mai ana tētahi mahi ā-ringa pāngarau (pērā i te ine i te rōrahi wai), me tētahi pūnaha whiwhinga.
Add to plan
Taumata 3