Ko tā te kaupapa nei, he tirotiro i ngā wehenga o te rā; he titiro i ngā teiteitanga me ngā haurua o ngā hāora i te karaka, me ngā mahi/kaupapa o aua wā.
Whārangi Tārua 2
Whārangi Tārua 1
he kāpia
he penehinu/pene whai kano
Whārangi Tārua 4
Whārangi Tārua 3
Whārangi Tārua 5
he pepa (hei tuhi pikitia)
Whārangi Tārua 6
Whārangi Tārua 7
Whārangi Tārua 8
- Ngā Mahi o te Rā
Te Mahi a te Pouako | He Tauira Kōrero mā te Pouako |
Ka kōrero-ā-rōpū ngā tamariki i ngā tūmomo mahi o te ata. Ma ia ākonga e tuhi whakaahua mō tētahi o ngā mahi ka mahia i te ata. Ka matapaki-ā-rōpū ngā whakaahua a ngā tamariki. Kia pēnei hoki te mahi mo ngā tūmomo mahi i te ahiahi me te ahiahi pō. Kei ia tamaiti a rātou whakaahua e toru, arā, e whakaatu ana i tētahi mahi o te ata, o te ahiahi, o te ahiahi pō. Tūhonoa ngā whakaahua e toru ki te kāpia. Ka mahi takirua ngā ākonga, ka kōrero ia ākonga mō āna whakaahua me āna mahi i te rā. |
Tuhia he whakaahua mō tētahi o ngā mahi ka mahia e koe i te ata. |
- Te Wā i te Karaka
Te Mahi a te Pouako | He Tauira Kōrero mā te Pouako |
Ka mahi-ā-rōpū ngā tamariki. Whakaaturia te whakaahua kei te Whārangi Tārua 1 (PDF, 240KB) ki ngā tamariki. (he whakaahua e whakaatu ana i tētahi mahi o te ata) He maha ngā tohu e whakaatu ana ko te ata tēnei. Mēnā ka whakautu tētahi tamaiti, Ka kōrero te pouako, I a te pouako e whakamahi ana i tētahi karaka, ka kōrero, Tuhia ki te papatuhituhi: 8 ata 8 karaka i te ata. Kia pēnei hoki te mahi mo te whakaahua kei te Whārangi Tārua 2 (PDF, 227KB). (he whakaahua e whakaatu ana i tētahi mahi o te ahiahi) |
Titiro mai ki tēnei whakaahua. Ka mahia tēnei mahi i tēhea wāhanga o te rā? Pēhea koe i mōhio ai? Nā te wā o te karaka au i mōhio ai. Āe, ko tētahi tohu e whakaatu ana ko te ata tēnei, ko te whakaaturanga o te karaka. He aha te wā i te karaka? Āe, e waru karaka i te ata te wā. Pēhea koe i mōhio ai? Āe, kei te tohu te ringa poto ki te waru, arā, ‘e waru’. Kei te tohu te ringa roa ki te ‘tekau mā rua’, arā, te kupu karaka. E waru karaka. E waru karaka i te ata te wā e whakaaturia mai ana i tēnei whakaahua. |
Hoatu te Whārangi Tārua 3 (PDF, 87KB) ki ia tamaiti me tētahi kāri. (he wāhanga ēnei o te karaka) Tohua ngā wāhanga o te karaka. Whakaaturia me pēhea te tuhi i ngā tau ki te mata o te karaka. Whakaaturia me pēhea te hono i ngā ringa o te karaka ki te mata o te karaka. Tirohia anōtia te Whārangi Tārua 1 (PDF, 240KB) me te Whārangi Tārua 2 (PDF, 227KB). | Ka hanga karaka tātou. Ko tēnei te mata, ko ēnei ngā ringa. Whakapiria tēnei whārangi ki te kāri, tapahia ngā wāhanga o te karaka. Tuhia ngā tau ki te mata o te karaka. Tirohia te karaka i konei hei āwhina i a koe. Mā te tīrau whakamau e hono ngā ringa ki te mata. He aha anō te wā kei tēnei whārangi? Whakaaturia mai ki tō karaka. |
- Te Ringa Roa me te Ringa Poto
Te Mahi a te Pouako | He Tauira Kōrero mā te Pouako |
Kei ngā tamariki ā rātou karaka. Pātai atu ki ngā tamariki, He karaka tā te pouako hei whakaatu i ngā meneti.Whakaaturia, whakamāramatia he aha te meneti. Mā te pouako e whakaatu ki tana karaka i a ia e whakamārama ana i te ‘meneti’. Whakaaturia, 60 meneti i te huringa kotahi o te ringa roa o te karaka. Tuhia ki te papatuhituhi: 60 meneti = 1 hāora |
He aha te meneti? Ia nekehanga paku o te ringa roa, he meneti, arā, ia tohu paku i te karaka he meneti tērā. Ka neke te ringa roa mai i te tekau mā rua ki te kotahi, e rima meneti tēnā. Otirā, ka neke te ringa roa mai i tētahi tau ki tētahi tau, e rima meneti tēnā. E rima ngā tohu iti kei waenganui i ia tau i te mata o te karaka. Me tatau mawhiti-rima tātou i a au e tohu ana ki ia tau mai i te tekau mā rua tae noa ki te tekau mā rua anō. E hia katoa ngā meneti? Āe, ono tekau ngā meneti te roa o tetahi huringa o te ringa roa i te karaka. Ko tētahi ingoa anō mō te ono tekau meneti, ko te kotahi hāora. Kotahi te huringa o te ringa roa o te karaka, ko te kotahi hāora tēnā. |
Whakaaturia te nekehanga o te ringa poto kia kotahi hāora. Whakaaturia te nekehanga o te ringa roa me te ringa poto i te wā tonu kia kotahi hāora. Mā ngā tamariki e whakaatu ki ā rātou karaka ō rātou māramatanga ki te hāora. Hoatu ētahi atu pātai pēnei hei whakaatu mā ngā ākonga ki ā rātou karaka. |
Ia hāora, ka huri te ringa poto mai i tētahi tau ki te tau ka whai muri mai. Ka neke tahi te ringa roa me te ringa poto. Kotahi te huringa o te ringa roa, ka huri te ringa poto mai i tētahi tau ki tētahi. Whakaaturia te rua karaka/matawā/hāora ki tō karaka. Ka hipa te hāora kotahi, ki hea te ringa roa me te ringa poto tau ai? Ka huri te ringa poto mai i te 4 ki te 7. E hia ngā huringa o te ringa roa? E hia ngā hāora kua hipa atu? |
Mā te pouako e karanga tētahi mahi o te rā, mā ngā tamariki e whakaatu ki ā rātou karaka te wā (hāora anake) e tika ana mō taua mahi. Tuhia te wā o ēnei ki te papatuhituhi. Hoatu te Whārangi Tārua 4 (PDF, 63KB) ki ngā tamariki. Mā te tamaiti e tā ngā ringa ki ia karaka ki te whakaatu i ngā wā o ētahi o āna mahi. Kātahi ka tuhia he kōrero ki raro iho o ia karaka e whakamārama ana te wā me tana mahi. |
He aha te wā timata/mutu ai te kura? He aha te wā o te pāngarau? He aha te wā ka oho koe i te ata? He aha te wā ka hoki koe ki te moe? E whā ngā porowhita kei tēnei whārangi hei hanga karaka ki te whakaatu i ngā wā o ētahi o āu mahi. Tāngia ngā ringa ki tētahi o ngā karaka hei whakaatu i te wā o tētahi o āu mahi. Āta tāngia kia tika te ringa roa me te ringa poto. Tuhia he kōrero ki raro iho, arā, te wā me tō mahi. Anei he tauira: 8 karaka i te ata ka parakuihi ahau. Kia mutu te karaka tuatahi, haere tonu kia oti ngā karaka e whā. |
- Te Haurua i te Aha?
Te Mahi a te Pouako | He Tauira Kōrero mā te Pouako |
Kei ngā tamariki ā rātou karaka. Ārahina ngā tamariki kia mārama ai rātou ki te nekehanga o ngā ringa o te karaka, me te haurua hāora. Hei tauira: |
Mēnā ka neke te ringa roa mai i te rima ki te tekau, e hia katoa ngā meneti? Mēnā ka neke te ringa roa mai i te rua ki te tekau mā tahi, e hia katoa ngā meneti? Mēnā ka neke te ringa roa mai i te rua ki te rua anō, e hia katoa ngā meneti? He ingoa anō mō tēnei? Whakaaturia te whā karaka ki tō karaka. Ka hipa ngā hāora e rua, ki hea te ringa roa me te ringa poto tau ai? Ka huri te ringa poto mai i te 5 ki te 9. E hia ngā huringa o te ringa roa? E hia ngā hāora kua hipa atu? |
Matapakihia ngā mahi/kaupapa i te kura ka timata, ka oti rānei i te haurua o tētahi hāora. Hei tauira: Kia haere tonu te kimi kaupapa i te kura, i te kāinga rānei ka timata, ka oti rānei i te haurua o tētahi hāora. Ka whakaaturia ngā wā ki ā rātou karaka. |
He aha te wā ka tangi te pere mō te wā tākaro i te ata? Āe, haurua i te tekau karaka. Me pēhea te whakaatu i tēnei ki tō karaka? Āe, mō te teiteitanga o tētahi hāora, ka tohu te ringa roa ki te tekau mā rua. Mō te haurua o tētahi hāora, ka tohu te ringa roa ki hea? Ki te ono. |
Hoatu te Whārangi Tārua 4 (PDF, 63KB) ki ngā tamariki. Mā ia tamaiti e tā ngā ringa ki ngā karaka hei whakaatu i ngā ngā haurua hāora, ka timata, ka oti rānei tētahi mahi/kaupapa. Kātahi ka tuhia he kōrero ki raro iho o ia karaka e whakamārama ana te wā me te mahi. | E whā ngā porowhita kei tēnei whārangi hei tuhi karaka ki te whakaatu i ngā haurua hāora, ka timata, ka oti rānei tētahi mahi. Tuhia he kōrero ki raro iho, arā, te wā me te mahi. Anei he tauira: Haurua i te 10 karaka i te ata, ka tangi te pere mō te wā tākaro. Kia mutu te karaka tuatahi, haere tonu kia oti ngā karaka e whā. |
Hei whakawhānui: Kia pēnei hoki te mahi mō te hauwhā o tētahi hāora mēnā e taunga ana ngā ākonga ki te mahi ki runga nei.
- He Wātaka
Te Mahi a te Pouako | He Tauira Kōrero mā te Pouako |
Hoatu te Whārangi Tārua 5 (PDFF, 221KB), te Whārangi Tārua 6 (PDF, 211KB) me te Whārangi Tārua 7 (PDF, 240KB), ki ia tamaiti. (he pikitia e whakaatu ana i ngā momo mahi o te rā) Ka mahi takirua ngā tamariki. Ka whakaatu, ka whakamārama rāua ki a rāua anō ngā wā me ngā mahi. Mā tētahi tamaiti e tohu ki tētahi pikitia, mā tana hoa e whakaatu ki tana karaka te wā tika mō taua mahi. |
He whakaahua ēnei e whakaatu ana i ētahi mahi o te rā. Tapahia ngā whakaahua katoa. Raupapahia ngā pikitia mai i te ata ki te pō. Ka mahi takirua koutou. Mā tētahi o kōrua e tohu ki tētahi pikitia, me te whakaatu anō ki te karaka te wā o taua mahi. Ko tā te ākonga tuarua, he kōrero i te wā me te whakamārama hoki i te mahi. Hei tauira: 9 karaka i te ata, ka karakia tātou i tō tātou akomanga. Kei a koe tonu te whakamārama mō ngā pikitia. Kātahi ka huri ngā mahi a tēnā me tēnā o te tokorua. Mā te ākonga tuarua e tohu te wā me te pikitia, mā te ākonga tuatahi e kōrero. |
Hoatu te tūtohi, Whārangi Tārua 8 (PDF, 43KB) ki ia tamaiti. Mā ia tamaiti e whakakī te tūtohi ki āna mahi katoa i tētahi rangi. Whakaaturia te tuhinga poto o te wā. |
He tūtohi tēnei hei tuhi wātaka o āu mahi katoa o tētahi rangi. |
Whakamāramatia te tuhinga poto o te hāora (pērā i te 7.00 ata) me te haurua hāora (pērā i te 9.30 pō) Karangatia he wā, mā ngā tamariki e tuhi te tuhinga poto ki te papa tuhituhi. Kia pēnei tonu te karanga wā tae noa kia taunga ngā tamariki ki te tuhinga poto o te wā. Mā te tamaiti tana tūtohi e whakakī. Matapakihia ā-rōpū ngā wātaka. Whakatenatena i ngā tamariki ki te pātai ki a rātou anō ētahi pātai maha. Hei tauira: Ka horoi au i te 5 ahiahi. He aha te wā ka horoi koe e Mere? E Pita, he aha te wā ka oho koe? Whakaaturia ki tō karaka. E Ana, he aha te wā ka kai koutou i te kai o te pō? |
Kia pēnei te tuhinga poto o te teiteitanga o te hāora, me kī ko te whitu karaka i te ata: 7.00 ata. Ko te rua karaka i te ahi: 2.00 ahiahi Kia pēnei te tuhinga poto o te haurua o te hāora. Hei tauira, ko te haurua i te waru karaka i te pō: 8.30 pō Ko te 30 e whakaatu ana i te haurua o te hāora, arā, ko te 30 meneti te haurua o te 60 meneti, te kotahi hāora. Ko te haurua i te tekau karaka i ata. 10.30am Māku tētahi wā e karanga, mā tētahi o koutou e tuhi te tuhinga poto o te wā ki te papa tuhituhi. Ko te kotahi karaka i te ahiahi. Ka waiho koutou ināianei ki te whakakī i ā koutou tūtohi kia whakaatu mai i āu mahi katoa mai i te ata ki te po o tētahi rangi. |